جرم‌های نسوز

دیرگدازهای بی شکل (مونولیتیک) در سالهای اخیر به دسته ای از مواد دیرگداز تبدیل شده‌اند که کارکرد خوبی داشته و مقرون به صرفه‌تر از نسوزهای شکل‌دار هستند. دلیل افرایش بازار برای این دسته از دیرگدازها در مقایسه با نوع شکلدار تولید و نصب ساده، ارزان‌تر و صرفه جویی در انرژی است. در بین مواد دیرگداز بی‌شکل، مواد نسوز ریختنی مهمترین مواد این گروه بوده و شامل ترکیبی از مواد خشک از پیش مخلوط شده هستند که حاوی اگریگیت، فیلر یا پرکننده، عوامل اتصال دهنده و سایر افزودنی می‌باشند. اگریگیت ها ساختار اصلی جرم را تشکیل داده و جرم ریختنی دیرگداز بر مبنای انها طراحی و ساخته می‌شود.

اگریگیت های متداول مصرفی در جرم های آلومینوسیلیکاتی تبولار، بوکسیت، آندولوزیت، مولایت، شاموت و … می باشند. مواد فیلر ریزدانه بوده و جهت ایجاد جریان یابی مناسب و بهبود خواص به ترکیب جرم افزوده می‌شود. از مواد پرمصرف فیلر می‌توان به آلومینای کلسینه، آلومینای راکتیو و سیلیکا فیوم اشاره کرد. عوامل اتصال دهنده متنوعی نیز در جرم‌های ریختنی استفاده می‌شوند که این مواد با سازوکار گوناگون در ایجاد استحکام و دیگر خواص نقش ایفا می‌کنند. اتصالات عمدتا بر پایه هیدرولیک، اتصالات شیمیایی، اتصالات آلی و اتصالات سرامیکی می باشند.

بایندرهای هیدرولیکی، شیمیایی و آلی مربوط به اتصال سرد در سیستم های بدون گرمایش است. اتصال سرامیکی جز اتصال گرم محسوب شده و اتصال نهایی در محل نصب با گرمایش است. اتصال سرد در محدوده دمایی 200-600 درجه سلسیوس استحکام میدهد و برای اتصال گرم در دمای بالای 800  درجه سلسیوس شکل گیری استحکام انجام میشود. معمولترین بایندرهای اتصال سرد سیمانهای آلومینا بالا (هیدرولیکی)، بایندر آلومینا (بدون کلسیم و هیدرولیکی)، بایندر فسفاتی (شیمیایی)، اب شیشه (شیمیایی) و بایندر آلی بوده و بزرگترین گروه اتصالهای هیدرولیکی مربوط به سیمانها می باشد. با توجه به میزان سیمان موجود در ترکیب، جرم‌ها به صورت جرم ریختنی معمولی (CaO>2.5%)، جرم ریختنی کم سیمان (1%<CaO<2.5%)، جرم ریختنی خیلی کم سیمان (0.2%<CaO<1%) و جرم ریختنی بدون سیمان (CaO<0.2%) دسته بندی می‌شوند. براساس نوع روش استفاده نیز جرمهای بی شکل به صورت جرم های ریختنی، ماله کشی، کوبیدنی، پاششی تقسیم بندی میشوند.